-
奧塞梯語
鎖定
奧塞梯語（奧塞梯語：Ирон ӕвзаг，Iron ævzag或Иронау，Ironauу，俄語：Осетинский язык），奧塞梯人的語言，屬印歐語系—伊朗語族，是一種通行於俄羅斯及格魯吉亞邊界、高加索山區的一種語言。使用人口大約有50萬，其中60%居住在俄羅斯的北奧塞梯，15%居住在格魯吉亞的南奧塞梯。
奧塞梯語與Tati語及Talyshi都是伊朗語族的主要語言，它在高加索地區有相當數量的使用人口。
相傳奧塞梯語起源於薩爾馬提亞語。
- 中文名
- 奧塞梯語
- 外文名
- 奧塞梯語：Ирон ӕвзаг,Iron ævzag
- 語 系
- 印歐語系—伊朗語族
- 語言人口
- 50萬人
奧塞梯語語音系統
奧塞梯語有7個元音：
- | |||
|---|---|---|---|
и /i/ | ы /ɨ/ | у /u/ | |
е /e/ | æ /ə/ | о /o/ | |
- | а /a/ | - |
奧塞梯語有26個輔音：
- | 後齒齦音/硬顎音 | |||||||||
普通音 | 唇音化 | 普通音 | 唇音化 | |||||||
濁音 | б /b/ | - | д /d/ | - | г /ɡ/ | гу /ɡʷ/ | - | - | ||
清音 | п /p/ | - | т /t/ | - | к /k/ | ку /kʷ/ | хъ /q/ | хъу /qʷ/ | ||
пъ /pʼ/ | - | тъ /tʼ/ | - | къ /kʼ/ | къу /kʷʼ/ | - | - | |||
塞擦音 | 濁音 | - | - | - | дз /dz/ | дж /dʒ/ | - | - | - | - |
清音 | - | - | - | ц /ts/ | ч /tʃ/ | - | - | - | - | |
噴音 | - | - | - | цъ /tsʼ/ | чъ /tʃʼ/ | - | - | - | - | |
濁音 | - | в /v/ | з /z/ | - | - | - | гъ /ʁ/ | - | ||
清音 | - | ф /f/ | с /s/ | - | - | - | х /χ/ | ху /χʷ/ | ||
м /m/ | - | н /n/ | - | - | - | - | - | |||
- | - | л /l/ | - | - | - | - | - | |||
- | - | р /r/ | - | - | - | - | - | |||
- | - | - | й /j/ | - | у /w/ | - | - | |||
奧塞梯語字母
奧塞梯語總共有35個音素：26個輔音、7個元音和2個雙元音。古代，奧塞梯語曾採用希臘字母拼寫，現代則使用一套改良過的西裏爾字母。不過奧塞梯語在從土耳其獨立到斯大林在蘇聯執政這段時間內採用土耳其式拉丁字母來書寫。
奧塞梯語西裏爾字母的特點是字母的分工比土耳其式拉丁字母更精細。其中常用的元音字母“ӕ/Ӕ”（æ的西里爾版本）更是奧塞梯語所獨有。
現代西裏爾字母（從1937年開始）
括號內之拼音法為非官方語音使用法。
現代西裏爾字母 | ||||||||||
字母 | А | Ӕ | Б | В | Г | (Гу) | Гъ | (Гъу) | Д | Дж |
a | ӕ | б | в | г | (гу) | гъ | (гъу) | д | дж | |
/a/ | /ə/ | /b/ | /v/ | /ɡ/ | /ɡʷ/ | /ʁ/ | /ʁʷ/ | /d/ | /d͡ʒ/ | |
字母 | Дз | Е | З | И | Й | К | (Ку) | Къ | (Къу) | Л |
дз | е | з | и | й | к | (ку) | къ | (къу) | л | |
IPA | /d͡z/ | /e/ | /z~ʒ/ | /i/ | /j/ | /k/ | /kʷ/ | /kʼ/ | /kʷʼ/ | /l/ |
字母 | М | Н | О | П | Пъ | Р | С | Т | Тъ | У |
м | н | о | п | пъ | р | с | т | тъ | у | |
IPA | /m/ | /n/ | /o/ | /p/ | /pʼ/ | /r/ | /s~ʃ/ | /t/ | /tʼ/ | /u,w/ |
字母 | Ф | Х | (Ху) | Хъ | (Хъу) | Ц | Цъ | Ч | Чъ | Ы |
ф | х | (ху) | хъ | (хъу) | ц | цъ | ч | чъ | ы | |
IPA | /f/ | /χ/ | /χʷ/ | /q/ | /qʷ/ | /t͡s/ | /t͡sʼ/ | /t͡ʃ/ | /t͡ʃʼ/ | /ɨ/ |
拉丁字母 (1923年-1937年)
拉丁字母 | ||||||||||
字母 | A | Æ | B | C | Ch | Č | Čh | D | Dz | Dž |
a | æ | b | c | ch | č | čh | d | dz | dž | |
IPA | /a/ | /ə/ | /b/ | /ts/ | /tsʼ/ | /t͡ʃ/ | /t͡ʃʼ/ | /d/ | /d͡z/ | /d͡ʒ/ |
字母 | E | F | G | Gu | H | Hu | I | J | K | Ku |
e | f | g | gu | h | hu | i | j | k | ku | |
IPA | /e/ | /f/ | /ɡ/ | /ɡʷ/ | /ʁ/ | /ʁʷ/ | /i/ | /j/ | /k/ | /kʷ/ |
字母 | Kh | Khu | L | M | N | O | P | Ph | Q | Qu |
kh | khu | l | m | n | o | p | ph | q | qu | |
IPA | /kʼ/ | /kʷʼ/ | /l/ | /m/ | /n/ | /o/ | /p/ | /pʼ/ | /q/ | /qʷ/ |
字母 | R | S | T | Th | U | V | X | Xu | Y | Z |
r | s | t | th | u | v | x | xu | y | z | |
IPA | /r/ | /s~ʃ/ | /t/ | /tʼ/ | /u,w/ | /v/ | /χ/ | /χʷ/ | /ɨ/ | /z~ʒ/ |
格魯吉亞字母
括號內之拼音法為非官方語音使用法。
格魯吉亞字母 | ||||||||||
字母 | ა | ჷ | ბ | З | გ | (Гу) | ღ | (Гъу) | დ | ჯ |
a | ӕ | б | в | г | (гу) | гъ | (гъу) | д | дж | |
IPA | /a/ | /ə/ | /b/ | /v/ | /ɡ/ | /ɡʷ/ | /ʁ/ | /ʁʷ/ | /d/ | /d͡ʒ/ |
字母 | ძ | ე | ზ~ჟ | ი | ჲ | ქ | (Ку) | კ | (Къу) | ლ |
дз | е | з | и | й | к | (ку) | къ | (къу) | л | |
IPA | /d͡z/ | /e/ | /z~ʒ/ | /i/ | /j/ | /k/ | /kʷ/ | /kʼ/ | /kʷʼ/ | /l/ |
字母 | მ | ნ | ო | ფ | პ | რ | ს~შ | თ | ტ | უ |
м | н | о | п | пъ | р | с | т | тъ | у | |
IPA | /m/ | /n/ | /o/ | /p/ | /pʼ/ | /r/ | /s~ʃ/ | /t/ | /tʼ/ | /u,w/ |
字母 | ჶ | ხ | (Ху) | ყ | (Хъу) | ც | წ | ჩ | ჭ | Ы |
ф | х | (ху) | хъ | (хъу) | ц | цъ | ч | чъ | ы | |
IPA | /f/ | /χ/ | /χʷ/ | /q/ | /qʷ/ | /t͡s/ | /t͡sʼ/ | /t͡ʃ/ | /t͡ʃʼ/ | /ɨ/ |
奧塞梯語方言
奧塞梯語有兩種主要方言：伊龍方言（Iron）及迪戈爾方言（Digor）。伊龍方言使用人口達六分之五。季戈爾方言在12世紀以前曾是主要方言，但之後被伊龍方言取代。此外，還有第三大方言傑西克方言（Jassic），曾在匈牙利境內使用。
奧塞梯語的書面語以伊龍方言為基礎。
方言比較表
伊龍方言 | 迪戈爾方言 | 中文 |
Салам! | Салам! | 嗨！ |
Куыд у? | Куд æй? | 你好嗎？ |
Хорз. | Хуарз. | 還好。 |
Чи дæ уарзы? | Ка дæ уарзуй? | 誰愛你呢？ |
Дæ фыд кæм и? | Дæ фидæ кæми ’й? | 你父親在哪兒？ |
Цы кæныс? | Ци кæнис? [chi kænis] | 你怎麼呢？ |
Ме ’мбалимæ рацу-бацу кæнын. | Ме ’нбали хæццæ рацо-бацо кæнун. [ц= 俄語：ц] | 和朋友去溜一溜。 |
Стыр Хуыцауы хорзæх нæ уæд! | Устур Хуцауи хуæрзæнхæ нæ уæд! | 咱們來感激偉大神祇的恩典！ |
奧塞梯語印歐語系
底下列出奧塞梯語和一些普通印歐語系同源詞比較表：
火 | 月份 | 新的 | 母親 | 姐妹 | 夜晚 | |
奧塞梯語 | арт (art) | мæй (mæj) | нæуæг (næwæg) | мад (mad) | хо (xo) | æхсæв (æxsæv) |
agni/atar | māsa | nava | matar | svasā | rātri | |
agir | mang | nu | mak/daik | xoşk | şev | |
اور (or) | مياشت (mjāšt) | نوى (nəwai) | مور (mōr） | خور (xōr) | شپه (špa) | |
آتش (ātaš) | ماه (māh) | نو (now) | مادر (mādar) | خواهر (xāhar) | شب (šab) | |
āg | mahīna | nayā | mā | behn | rāt | |
fire | month | new | mother | sister | night | |
Feuer | Monat | neu | Mutter | Schwester | Nacht | |
ignis | mēnsis | novus | māter | soror | nox | |
feu | mois | nouveau | mère | sœur | nuit | |
fuoco | mese | nuovo | madre | sorella | notte | |
fuego | mes | nuevo | madre | hermana | noche | |
foc | mes | nou | mare | germana | nit | |
foc | luna | nou | mamă | soră | noapte | |
φωτιά (fotiá) | μήνας (minas) | νέος (neos) | μητέρα (mitera) | αδελφή (adhelfi) | νύχτα (nihta) | |
ugnis | mėnuo | naujas | motina | sesuo | naktis | |
огън (ogən) | месец (mesets) | нов (nov) | майка (maika) | сестра (sestra) | нощ (nosht) | |
огонь (ogón’) | месяц (miesyats) | новый (novyi) | мать (mat') | сестра (siestra) | ночь (noch) |
鼻子 | 三 | 紅 | 黃 | 綠 | 狼 | |
奧塞梯語 | фындз (fyndz) | æртæ (ærtæ) | сырх (syrx) | бур (bur) | цъæх (ts'æx) | бирæгъ (biræh) |
nāsa | traya | rudhira | peeta | - | vrkis | |
difn/lut | sê | sor | zer | kesk/şîn | gurg | |
پوزه (pōza) | درې (drē) | سور (sur) | ژړ (žəṛ) | شين (šin) | لېوه (lewə) | |
بینی / پوزه (poze / bini) | سه (se) | سرخ (sorx) | بور/ زرد (zard / bur) | سبز (sabz) | گرگ (gorg) | |
nāk | tīn | lāl | pīlā | harā | bheyrryā | |
nose | three | red | yellow | green | wolf | |
Nase | drei | rot | gelb | grün | Wolf | |
nasus | trēs | ruber | flāvus, gilvus | viridis | lupus | |
nez | trois | rouge | jaune | vert | loup | |
naso | tre | rosso | giallo | verde | lupo | |
nariz | tres | rojo | amarillo | verde | lobo | |
nas | tres | roig / vermell | groc | verd | llop | |
nas | trei | roşu | galben | verde | lup | |
μύτη (miti) | τρία (tria) | ερυθρός (erithros) | κίτρινος (kitrinos) | πράσσινος (prassinos) | λύκος (likos) | |
nosis | trys | raudona | geltona | žalias | vilkas | |
нос (nos) | три (tri) | червен (cherven) | жълт (zhəlt) | зелен (zelen) | вълк (vəlk) | |
нос (nos) | три (tri) | красный, рыжий (krasnyi, ryzhyi) | жёлтый (zholtyi) | зелёный (zielionyi) | волк (volk) |
奧塞梯語日常用語
英語 | 奧塞梯語 |
|---|---|
Æгас нæм цу цæут (Ægas næm cu cæut) | |
Hello (General greeting) | Арфæ (Arfæ) Салам (Salam) - inf Æгас цæут (Ægas cæut) |
Hello(on phone) | - |
Куыд дӕ стут? (Kuyd dæ stut?) Куыд цæрут? (Kuyd cærut?) | |
Reply to 'How are you?' | Тынг дзӕбӕх. Сымах та? (Tyng dzæbæh. Synax ta?) Бузныг, хорз. Сымах та? (Buznyg, xorz. Synax ta?) |
- | |
Дæ ном куыд у? (Dæ nom kuyd?) | |
My name is ... | Мæ ном хуыйны ... (Mæ nom xuyjny ...) |
Where are you from? | - |
I'm from ... | Æз дæн ... (Æz dæn ...) |
Æхсызгон мын у уемæ базонгæ уын (Æxcyzgon myn u uemæ bazongæ uyn) Æхсызгон мын у демæ базонгæ уын (Æxcyzgon myn u demæ bazongæ uyn) | |
(Morning greeting) | Дæ уæ райсом хорз (Dæ uæ rajsom xorz) |
(Afternoon greeting) | Дæ уæ бон хорз (Dæ uæ bon xorz) |
(Evening greeting) | Дæ уæ изæр хорз (Dæ uæ izær xorz) |
Хæрзæхсæвтæ кæ раут (Xærzæxsævtæ kæ raut) | |
(Parting phrases) | Фенынмæ (Fenynmæ) |
Good luck! | Уæлахиз у! (Uælaxiz u!) Дзæбæх ут! (Dzæbæx ut!) |
Cheers! Good Health! (Toasts used when drinking) | Уæ дæ цæрæнбоны тыххæй! (Uæ dæ cærænbony tyxxæj!) |
- | |
Bon appetit / Have a nice meal | - |
Bon voyage / Have a good journey | Фæндараст (Fændarast) Дæ фæндаг раст! (Dæ fændag rast!) |
О (o) | |
Нæ. (Næ) | |
- | |
- | |
I understand | Æз уæ æмбарын (Æz uæ æmbaryn) |
Æз уæ æмбарын нe 'мбарын (Æz uæ æmbaryn ne 'mbaryn) | |
Please speak more slowly | Табуафси сындæгдæр дзур (Tabuafsi syndægdær dzur) Уæ хорзæхæй, сындæгдæр дзурут (Uæ xorzæxæj syndægdær dzurut) |
Please say that again | Иу хатт-ма йæ зæгъут, уæ хорзæхæй (Iu xatt-ma jæ zæhut, uæ xorzæxæj) |
Please write it down | Ныффыссут, уæ хорзæхæй (Nyffyssut, uæ xorzæxæj) |
Do you speak English? | Сымах уырыссагау англисагау? (Symax uyrysagau anglisagau?) |
Do you speakOssetian? | Сымах ирон ӕвзаг дзурут зонут? (Symax iron ævzar dzurut zonut?) Иронау дзурыс? (Ironau dzurys?) |
Yes, a little (reply to 'Do you speak ...?') | - |
Speak to me inOssetian | - |
How do you say ... in Ossetian? | - |
Бахатыр кæнут (Baxatyr kænut) | |
How much is this? | Цас у уый аргъ? (Cas u uyj arh?) |
Бахатыр кæнут (Baxatyr kænut) | |
Табуафси (Tabuafsi) | |
Бузныг (Buznyg) Арфæгонд у ут (Arfægond u ut) Стыр бузныг дын уын (Styr buznyg) | |
Reply to thank you | Ницы кæны (Nicy kæny) Ницы кæны, арфæйы аккаг нæу (Nicy kæny, arfæjy akkag næu) |
Where's the toilet? | - |
This gentleman will pay for everything | - |
This lady will pay for everything | - |
Would you like to dance with me? | Бар мын раттут уемæ акафынæн? (Bar myn rattut uemæ akafynæn?) |
Do you come here often? | - |
- | |
Æз дæ уарзын (Äz dä uarzyn) | |
- | |
Go away! | - |
Leave me alone! | - |
- | |
Fire! | - |
- | |
Call the police! | - |
Christmas and New Year greetings | Ног азы хорзæх дæ уæд (Nog azy xorzæx dæ uæd) -Happy New Year |
Easter greetings | - |
Birthday greetings | Арфæ дын кæнын дæ райгуырæн бон (Arfæ dyn kænyn dæ rajguyræn bon) |
One language is never enough | - |
My hovercraft is full of eels Why this phrase? | - |
