-
烏茲別克語
（突厥語系葛邏祿語支的語言）
鎖定
烏茲別克語（拉丁字母O'zbek tili , 西裏爾字母：Ўзбек тили），屬於突厥語系葛邏祿語支，是烏茲別克斯坦的官方語言。烏茲別克語有約3千萬使用者。古烏茲別克語在粟特、大夏和花剌子模使用。烏茲別克語的詞彙和語法，與維吾爾語和哈薩克語、柯爾克孜語、塔塔爾語、卡拉卡爾帕克語等突厥語言比較接近，與這些語言可以大概溝通，但亦受到波斯語、阿拉伯語和俄語的影響。在1927年之前，烏茲別克語使用阿拉伯字母書寫。1927年改用拉丁字母，從1940年之後前蘇聯要求改用西裏爾字母。烏茲別克斯坦獨立之後1993年開始已經改用拉丁字母。在中國，烏茲別克語仍使用阿拉伯字母書寫，不過大部分人已經掌握了烏茲別克語拉丁字母。
- 中文名
- 烏茲別克語
- 外文名
- O`zbek tili , Ўзбек тили
- 別 名
- 烏孜別克語
- 使用地區
- 烏茲別克斯坦，中亞六國
- 使用人數
- 3400萬（2020年）
- 語 系
- 阿爾泰語系突厥語族葛邏祿語支
- 作為官方語言
- 烏茲別克斯坦
烏茲別克語基本信息
烏茲別克語屬突厥語系—葛邏祿語支。主要分佈於烏茲別克斯坦、哈薩克斯坦、吉爾吉斯斯坦、塔吉克斯坦、土庫曼斯坦、阿富汗斯坦，此外，在土耳其以及中國新疆的烏魯木齊市、伊寧市、喀什市、莎車縣、葉城縣、木壘縣烏孜別克族鄉、奇台縣、吉木薩爾縣、克拉瑪依市等地也有人使用，在全世界範圍內使用人數3200多萬（2016年）。
烏茲別克語字母表
烏茲別克語文字
烏茲別克語語音
烏茲別克語語法
名詞有格、數、人稱的語法範疇。格有6個，即主格、領屬格、賓格、向格、時位格、從格；數分單、複數；人稱分第一、二、三人稱。形容詞有級的語法範疇。動詞有人稱、數、時、語態、式等語法範疇。時分過去時、現在時、現在-將來時。語態分主動態、自復態、被動態、使動態、交互共同態。式分陳述式、祈使式、條件式。
表達語法意義的主要手段是形態變化，其次是詞序、虛詞和語調。一般情況下，主語在前，謂語在後，賓語在動詞之前，修飾語在被修飾語之前。主要構詞手段為派生法和合成法。此外，烏茲別克語有相當數量的阿拉伯、波斯、俄羅斯等語言的藉詞。突厥諸語言相互借用的現象在烏茲別克語中也很多。
烏茲別克語字母
阿拉伯字母型
阿拉伯字母型
烏茲別克語拉丁字母列表
A a (ئە) [a]/[ɛ] | B b (ب) [b] | D d (د) [d] | E e (ئې) [e] | F f (ف) [f] | G g (گ) [ɡ] |
H h (ھ) [ɦ] | I i (ى) [i]/[ɨ] | J j (ج/ژ) [dʒ]/[ʒ] | K k (ك) [k] | L l (ل) [l] | M m (م) [m] |
N n (ن) [n] | O o (ئا) [ɔ] | P p (پ) [p] | Q q (ق) [q] | R r (ر) [r] | S s (س) [s] |
T t (ت) [t] | U u (ئۇ) [u]/[y] | V v (ۋ) [v] | X x (خ) [x] | Y y (ي) [j] | Z z (ز) [z] |
O’ o’ (ئو) [o]/[ø] | G’ g’ (غ) [ɣ] | Sh sh (ش) [ʃ] | Ch ch (چ) [tʃ] | ng (ڭ) [ŋ] | - |
字母a/i/o'/u要離k/g/e時讀ɛ/i/ø/y這四個國際音標，a/i/o/o'/u要離q/g'時讀a/ɨ/ɔ/o/u這五個國際音標等。
ka/ke/ki/ko'/ku要讀kɛ/ke/ki/kø/ky，ak/ek/ik/o'k/uk要讀ɛk/ek/ik/øk/yk，ga/ge/gi/go'/gu要讀gɛ/ge/gi/gø/gy。
qa/qe/qi/qo/qo'/qu要讀qa/qe/qɨ/qɔ/qo/qu，aq/eq/iq/oq/o'q/uk要讀aq/eq/ɨq/ɔq/oq/uq，g'a/g'e/g'i/g'o/g'o'/g'u要讀ɣa/ɣe/ɣɨ/ɣɔ/ɣo/ɣu。
日常用語
英語 | 烏茲別克語 |
|---|---|
Welcome | Xush kelibsiz |
Hello | Assalomu Alaykum! Vaalaykum assalom! |
How are you? | Ishlaringiz yaxshimi? Ahvolingiz qalay? |
Fine, thanks. | Rahmat, yaxshi |
Long time no see | Anchadan beri ko'rishmadik! |
What's your name? My name is ... | Sizning ismingiz nima? |
Mening ismim ... | |
Where are you from? | Siz qay yerdansiz? |
- | |
I'm from ... | Men ... |
Pleased to meet you | Tanishganimdan hursandman |
Good morning | Hayirli tong |
Good afternoon | Hayirli kun |
Good evening | Hayirli kech |
Good night | Hayirli tun |
Goodbye | Hayir / Salomat bo'ling. |
Good luck | Omad yor bo'lsin! |
Cheers/Good health! | Oldik! / Sog'liq uchun! |
Have a nice day | Yaxshi ishlang! |
Bon appetit | Yoqimli ishtaha! |
Bon voyage | Oq yo'l! |
I don't understand | Men tushunmayapman。 |
Please speak more slowly | Iltimos, sekinroq gapiring。 |
Please write it down | Iltimos, yozib ko'rsating / Yozib bering |
Do you speak Uzbek? | O'zbek tilida gapirasizmi? |
Excuse me | Uzr / Kechirasiz |
How much is this? | Necha pul turadi? |
How much does this cost? | Buning narhi qancha? |
Sorry | Afu eting |
Thank you (Response) | Rahmat/Katta rahmat |
Arzimajdi | |
Where's the toilet? | Hojathona qay yerda? |
This gentleman/lady will pay for everything | Bu odam hammasi uchun to'laydi |
Would you like to dance with me? | Men bilan raqsga tushmaysizmi? |
I love you | Men seni sevaman |
Get well soon | Tezda sog'ayib keting |
How do you say ... in Uzbek? | ... O'zbek tilida qanday aytiladi? |
Leave me alone! | Meni tinch qo'ying! |
Help! | Yordam bering! |
Fire! | Yong'in! |
Stop! | To'htang! |
Call the police! | Mirshabni chaqiring! |
One language is never enough | Bir til aslo yetarli emas/Bir til bilish kamlik qiladi |
My hovercraft is full of eels | Mening kayiqim baliq bilan to'lgan |
歡迎 Xush kelibsiz
你好 Assalomu Alaykum!
你好嗎？Ahvolingiz qalay?
很好，謝謝。Rahmat, yaxshi
廁所在哪裏？Hojathona qay yerda?
這個多少錢？Necha pul turadi?
我不明白 Men tushunmayapman
你是哪國人？Siz qay yerdansiz?
請説慢一點 Iltimos, sekinroq gapiring
我愛你 Men seni sevaman
烏茲別克語詞彙
數字 | 烏語茲別克西 里爾字母 | 烏茲別克語拉 丁字母 | 數字 | 烏茲別克語西 里爾字母 | 烏茲別克語拉 丁字母 | 數字 | 烏茲別克語西里 爾字母 | 烏茲別克語拉 丁字母 |
0 | ноль нөл نۆل | nol | 10 | ўн он ئون | o'n | 20 | йигирма жиырма يىگىرمە | yigirma |
1 | бир бір بىر | bir | 11 | ўн бир он бір ئون بىر | o'n bir | 21 | йигирма бир жиырма бир يىگىرمە بىر | yigirma bir |
2 | икки екі ئىككى | ikki | 12 | ўн икки он екі ئون ئىككى | o'n ikki | 22 | йигирма икки жиырма екі يىگىرمە ئىككى | yigirma ikki |
3 | уч үш ئۈچ | uch | 13 | ўн уч он үш ئون ئۈچ | o'n uch | 23 | йигирма уч жиырма үш يىگىرمە ئۈچ | yigirma uch |
4 | тўрт төрт تۆت | to'rt | 14 | ўн тўрт он төрт ئون تۆت | o'n to'rt | 24 | йигирма тўрт жиырма төрт يىگىرمە تۆت | yigirma to'rt |
5 | беш бес بەش | besh | 15 | ўн беш он бес ئون بەش | o'n besh | 25 | йигирма беш жиырма бес يىگىرمە بەش | yigirma besh |
6 | олти алты ئالتە | olti | 16 | ўн олти он алты ئون ئالتە | o'n olti | 26 | йигирма олти жиырма алты يىگىرمە ئالتە | yigirma olti |
7 | етти жеті يەتتە | yetti | 17 | ўн етти он жеті ئون يەتتە | o'n yetti | 27 | йигирма етти жиырма жеті يىگىرمە يەتتە | yigirma yetti |
8 | саккиз сегіз سەككىز | sakkiz | 18 | ўн саккиз он сегіз ئون سەككىز | o'n sakkiz | 28 | йигирма саккиз жиырма сегіз يىگىرمە سەككىز | yigirma sakkiz |
9 | тўққиз тоғыз توققۇز | to'qqiz | 19 | ўн тўққиз он тоғыз ئون توققۇز | o'n to'qqiz | 29 | йигирма тўққиз жиырма тоғыз يىگىرمە توققۇز | yigirma to'qqiz |
數字 | 烏茲別克語西 里爾字母 | 烏語茲別克拉 丁字母 | 數字 | 烏茲別克語西 里爾字母 | 烏茲別克語拉 丁字母 | 數字 | 烏茲別克語西 里爾字母 | 烏茲別克語拉 丁字母 |
10 | ўн он ئون | o'n | 100 | юз жүз يۈز | yuz | 1,000 | минг мың مىڭ | ming |
20 | йигирма жиырма يىگىرمە | yigirma | 200 | икки юз екі жүз ئىككى يۈز | ikki yuz | 2,000 | икки минг екі мың ئىككى مىڭ | ikki ming |
30 | ўттиз отыз ئوتتۇز | o'ttiz | 300 | уч юз үш жүз ئۈچ يۈز | uch yuz | 3,000 | уч минг үш мың ئۈچ مىڭ | uch ming |
40 | қирқ қырық قىرىق | qirq | 400 | тўрт юз төрт жүз تۆت يۈز | to'rt yuz | 4,000 | тўрт минг төрт мың تۆت مىڭ | to'rt ming |
50 | эллик елу ئەللىك | ellik | 500 | беш юз бес жүз بەش يۈز | besh yuz | 5,000 | беш минг бес мың بەش مىڭ | besh ming |
60 | олтмиш алпыс ئاتمىش | oltmish | 600 | олти юз алты жүз ئالتە يۈز | olti yuz | 6,000 | олти минг алты мың ئالتە مىڭ | olti ming |
70 | етмиш жетпіс يەتمىش | yetmish | 700 | етти юз жеті жүз يەتتە يۈز | yetti yuz | 7,000 | етти минг жеті мың يەتتە مىڭ | yetti ming |
80 | саксон сексен سەكسەن | sakson | 800 | саккиз юз сегіз жүз سەككىز يۈز | sakkiz yuz | 8,000 | саккиз минг сегіз мың سەككىز مىڭ | sakkiz ming |
90 | тўқсон тоқсан توقسان | to'qson | 900 | тўққиз юз тоғыз жүз توققۇز يۈز | to'qqiz yuz | 9,000 | тўққиз минг тоғыз мың توققۇز مىڭ | to'qqiz ming |
10,000 | - | o'n ming | 20,000 | - | yigirma ming | 30,000 | - | o'ttiz ming |
40,000 | - | qirq ming | 50,000 | - | ellik ming | 60,000 | - | oltmish ming |
70,000 | - | yetmish ming | 80,000 | - | sakson ming | 90,000 | - | to'qson ming |
100,000 | - | yuz ming | 200,000 | - | ikki yuz ming | 300,000 | - | uch yuz ming |
400,000 | - | to'rt yuz ming | 500,000 | - | besh yuz ming | 600,000 | - | olti yuz ming |
700,000 | - | yetti yuz ming | 800,000 | - | sakkiz yuz ming | 900,000 | - | to'qqiz yuz ming |
1百萬 | миллион مىلليون | million | 1萬億 | - | trillion | 20萬億 | - | yigirma trillion |
10億 | миллиард مىلليارد | milliard | 10萬億 | - | o'n trillion | 30萬億 | - | o'ttiz trillion |
數字 | 烏語茲別克西裏爾字母 | 烏語茲別克拉 丁字母 |
1,100 | минг юз | ming yuz |
1,200 | минг икки юз | ming ikki yuz |
1,300 | минг уч юз | ming uch yuz |
1,400 | минг тўрт юз | ming to'rt yuz |
1,500 | минг беш юз | ming besh yuz |
1,600 | минг олти юз | ming olti yuz |
1,700 | минг етти юз | ming yetti yuz |
1,800 | минг саккиз юз | ming sakkiz yuz |
1,900 | минг тўққиз юз | ming to'qqiz yuz |
數字 | 烏語茲別克西裏爾字母 | 烏語茲別克拉 丁字母 |
11,000 | ўн бир минг | o'n bir ming |
12,000 | ўн икки минг | o'n ikki ming |
13,000 | ўн уч минг | o'n uch ming |
14,000 | ўн тўрт минг | o'n to'rt ming |
15,000 | ўн беш минг | o'n besh ming |
16,000 | ўн олти минг | o'n olti ming |
17,000 | ўн етти минг | o'n yetti ming |
18,000 | ўн саккиз минг | o'n sakkiz ming |
19,000 | ўн тўққиз минг | o'n to'qqiz ming |
數字 | 烏語茲別克西裏爾字母 | 烏語茲別克拉 丁字母 |
0-chi | нолинчи | nolinchi |
1-chi | биринчи | birinchi |
2-chi | иккинчи | ikkinchi |
3-chi | учинчи | uchinchi |
4-chi | тўртинчи | to'rtinchi |
5-chi | бешинчи | beshinchi |
6-chi | олтинчи | oltinchi |
7-chi | еттинчи | yettinchi |
8-chi | саккизинчи | sakkizinchi |
9-chi | тўққизинчи | to'qqizinchi |
10-chi | ўнинчи | o'ninchi |
20-chi | йигирманчи | yigirmanchi |
30-chi | ўттизинчи | o'ttizinchi |
40-chi | қирқинчи | qirqinchi |
50-chi | элликинчи | ellikinchi |
60-chi | олтмишинчи | oltmishinchi |
70-chi | етмишинчи | yetmishinchi |
80-chi | саксонинчи | saksoninchi |
90-chi | тўқсонинчи | to'qsoninchi |
100-chi | юзинчи | yuzinchi |
1000-chi | мингинчи | minginchi |
10000-chi | ўн мингинчи | o'n minginchi |
100000-chi | юз мингинчи | yuz minginchi |
1000000-chi | миллионинчи | millioninchi |
1000000000-chi | миллиардинчи | milliardinchi |
1000000000000-chi | триллионинчи | trillioninchi |
數字 | 烏茲別克語西裏爾字母 | 烏茲別克語拉丁字母 |
11-chi | ўн биринчи | o'n birinchi |
12-chi | ўн иккинчи | o'n ikkinchi |
13-chi | ўн учинчи | o'n uchinchi |
14-chi | ўн тўртинчи | o'n to'rtinchi |
15-chi | ўн бешинчи | o'n beshinchi |
16-chi | ўн олтинчи | o'n oltinchi |
17-chi | ўн еттинчи | o'n yettinchi |
18-chi | ўн саккизинчи | o'n sakkizinchi |
19-chi | ўн тўққизинчи | o'n to'qqizinchi |
21-chi | йигирма биринчи | yigirma birinchi |
22-chi | йигирма иккинчи | yigirma ikkinchi |
23-chi | йигирма учинчи | yigirma uchinchi |
24-chi | йигирма тўртинчи | yigirma to'rtinchi |
25-chi | йигирма бешинчи | yigirma beshinchi |
26-chi | йигирма олтинчи | yigirma oltinchi |
27-chi | йигирма еттинчи | yigirma yettinchi |
28-chi | йигирма саккизинчи | yigirma sakkizinchi |
29-chi | йигирма тўққизинчи | yigirma to'qqizinchi |
31-chi | ўттиз биринчи | o'ttiz birinchi |
32-chi | ўттиз иккинчи | o'ttiz ikkinchi |
33-chi | ўттиз учинчи | o'ttiz uchinchi |
34-chi | ўттиз тўртинчи | o'ttiz to'rtinchi |
35-chi | ўттиз бешинчи | o'ttiz beshinchi |
36-chi | ўттиз олтинчи | o'ttiz oltinchi |
37-chi | ўттиз еттинчи | o'ttiz yettinchi |
38-chi | ўттиз саккизинчи | o'ttiz sakkizinchi |
39-chi | ўттиз тўққизинчи | o'ttiz to'qqizinchi |
41-chi | қирқ биринчи | qirq birinchi |
42-chi | қирқ иккинчи | qirq ikkinchi |
43-chi | қирқ учинчи | qirq uchinchi |
44-chi | қирқ тўртинчи | qirq to'rtinchi |
45-chi | қирқ бешинчи | qirq beshinchi |
46-chi | қирқ олтинчи | qirq oltinchi |
47-chi | қирқ еттинчи | qirq yettinchi |
48-chi | қирқ саккизинчи | qirq sakkizinchi |
49-chi | қирқ тўққизинчи | qirq to'qqizinchi |
51-chi | эллик биринчи | ellik birinchi |
52-chi | эллик иккинчи | ellik ikkinchi |
53-chi | эллик учинчи | ellik uchinchi |
54-chi | эллик тўртинчи | ellik to'rtinchi |
55-chi | эллик бешинчи | ellik beshinchi |
56-chi | эллик олтинчи | ellik oltinchi |
57-chi | эллик еттинчи | ellik yettinchi |
58-chi | эллик саккизинчи | ellik sakkizinchi |
59-chi | эллик тўққизинчи | ellik to'qqizinchi |
61-chi | олтмиш биринчи | oltmish birinchi |
62-chi | олтмиш иккинчи | oltmish ikkinchi |
63-chi | олтмиш учинчи | oltmish uchinchi |
64-chi | олтмиш тўртинчи | oltmish to'rtinchi |
65-chi | олтмиш бешинчи | oltmish beshinchi |
66-chi | олтмиш олтинчи | oltmish oltinchi |
67-chi | олтмиш еттинчи | oltmish yettinchi |
68-chi | олтмиш саккизинчи | oltmish sakkizinchi |
69-chi | олтмиш тўққизинчи | oltmish to'qqizinchi |
71-chi | етмиш биринчи | yetmish birinchi |
72-chi | етмиш иккинчи | yetmish ikkinchi |
73-chi | етмиш учинчи | yetmish uchinchi |
74-chi | етмиш тўртинчи | yetmish to'rtinchi |
75-chi | етмиш бешинчи | yetmish beshinchi |
76-chi | етмиш олтмиш | yetmish oltinchi |
77-chi | етмиш еттинчи | yetmish yettinchi |
78-chi | етмиш саккизинчи | yetmish sakkizinchi |
79-chi | етмиш тўққизинчи | yetmish to'qqizinchi |
81-chi | саксон биринчи | sakson birinchi |
82-chi | саксон иккинчи | sakson ikkinchi |
83-chi | саксон учинчи | sakson uchinchi |
84-chi | саксон тўртинчи | sakson to'rtinchi |
85-chi | саксон бешинчи | sakson beshinchi |
86-chi | саксон олтмиш | sakson oltinchi |
87-chi | саксон еттинчи | sakson yettinchi |
88-chi | саксон саккизинчи | sakson sakkizinchi |
89-chi | саксон тўққизинчи | sakson to'qqizinchi |
91-chi | тўқсон биринчи | to'qson birinchi |
92-chi | тўқсон иккинчи | to'qson ikkinchi |
93-chi | тўқсон учинчи | to'qson uchinchi |
94-chi | тўқсон тўртинчи | to'qson to'rtinchi |
95-chi | тўқсон бешинчи | to'qson beshinchi |
96-chi | тўқсон олтинчи | to'qson oltinchi |
97-chi | тўқсон еттинчи | to'qson yettinchi |
98-chi | тўқсон саккизинчи | to'qson sakkizinchi |
99-chi | тўқсон тўққизинчи | to'sqon to'qqizinchi |
數字 | 烏茲別克語西裏爾字母 | 烏茲別克與拉丁字母 |
200-chi | икки юзинчи | ikki yuzinchi |
300-chi | уч юзинчи | uch yuzinchi |
400-chi | тўрт юзинчи | to'rt yuzinchi |
500-chi | беш юзинчи | besh yuzinchi |
600-chi | олти юзинчи | olti yuzinchi |
700-chi | етти юзинчи | yetti yuzinchi |
800-chi | саккиз юзинчи | sakkiz yuzinchi |
900-chi | тўққиз юз | to'qiz yuzinchi |
2000-chi | икки мнгинчи | ikki minginchi |
3000-chi | уч мингинчи | uch minginchi |
4000-chi | тўрт мингинчи | to'rt minginchi |
5000-chi | беш мингинчи | besh minginchi |
6000-chi | олти мингинчи | olti minginchi |
7000-chi | етти мингинчи | yetti minginchi |
8000-chi | саккиз мингинчи | sakkiz minginchi |
9000-chi | тўққиз мингинчи | to'qqiz minginchi |
