複製鏈接
請複製以下鏈接發送給好友

蝴蝶魚科

鎖定
蝴蝶魚科(學名:Chaetodontidae)鱸形目的1科,通稱蝴蝶魚。約有12屬120多種。體甚側扁而高,菱形或近於卵圓形。口小,前位,略能向前伸出。兩頜齒細長,尖鋭,剛毛狀或刷毛狀;齶骨無齒。鰓蓋膜多少與鰓峽相連。有椎骨10-14枚。後顳骨固連於顱骨。側線完全或不延至尾鰭基。體被中等大或小型弱櫛鱗奇鰭密被小鰭,無鱗鞘。臀鰭有三鰭棘;尾鰭後緣截形或圓凸。蝴蝶魚一般個體較小,數量較少;體色大部鮮豔美麗。中國產蝴蝶魚有9屬約57種。主要分佈於南海,只有少部分進入東海南部。
中文名
蝴蝶魚科
外文名
Butterflyfishes
拉丁學名
Chaetodontidae
動物界
脊索動物門
亞    門
脊椎動物亞門
輻鰭魚綱
亞    綱
新鰭亞綱
鱸形目
亞    目
鱸亞目

蝴蝶魚科地理分佈

廣泛分佈於世界各温帶到熱帶的海域,但絕大多數生活於印度-西太平洋區,尤其是珊瑚礁海域。 [1] 
刺尾魚科魚類區域分佈 刺尾魚科魚類區域分佈 [2]
太平洋地區:其中有4屬19種蝴蝶魚分佈於西太平洋;3屬6種分佈於東太平洋;1屬2種分佈於中東太平洋;1屬1種分佈於中西太平洋;2屬2種分佈於西北太平洋;2屬2種分佈於西南太平洋;3屬3種分佈於東南太平洋;4屬13種分佈於其他太平洋地區。 [3] 
印度洋地區:2屬4種分佈於東印度洋;4屬21種分佈於西印度洋;3屬7種分佈於其他印度洋地區。 [3] 
大西洋地區:3屬6種分佈於西大西洋;2屬2種分佈於東大西洋;1屬1種分佈於中西大西洋;2屬2種分佈於中東大西洋;2屬2種分佈於東南大西洋;1屬1種分佈於西南大西洋。 [3] 
其他地區:5屬28種分佈於印度-太平洋區;4屬6種分佈於印度-西太平洋區 [3] 

蝴蝶魚科生存習性

蝴蝶魚大部分都生活在20公尺以內的淺水水域,是很典型的日行性魚類,白天出來找東西吃、交配,晚上才躲在礁洞裏面休息。覓食時,或羣遊,或成對,或獨遊。食性變異大,有的從礁岩表面啄食躲藏在縫隙裏的小型無脊椎動物及藻類,有的在水層中撿食浮游動物,有的只吃活珊瑚的水螅蟲等。行動迅速,稍受驚動即躲入珊瑚礁或岩石縫中。它們生活史中需要經過一段長時間的漂流期,而使得人工繁殖不易成功。 [1] 

蝴蝶魚科形態特徵

蝴蝶魚科魚類(圖冊一)
蝴蝶魚科魚類(圖冊一)(30張)
背鰭硬棘:6-16枚;背鰭軟條:15-30枚;臀鰭硬棘:3-5枚(一般3枚);臀鰭軟條:14-23枚。尾鰭有15枚分支鰭條。 [4] 
體呈菱形或近於橢圓形,且十分側扁。口小,端位,略可伸縮;頜齒細長,在上下頜形成刷毛狀之狹長齒帶。前鰓蓋骨平滑,但幼魚可能具有鋸齒或被有突棘。體被中或小型之弱櫛鱗或圓鱗。側線完整,呈弧形,但不明顯。幼魚的頭部,因長有骨質板,而被稱之“蝶魚仔魚”。背鰭連續,硬棘部和軟條部間有淺缺刻;腹鰭胸位,具腋鱗;尾鰭一般截形或圓形。 [1] 
體色會隨成長而有所變化,而其中之共同點為:小魚在背鰭或身體後方通常長有一偽裝用的眼斑,隨着成長而消失,其目的是用來矇騙掠食者,使其誤把尾部當做頭部攻擊,而爭取逃走的機會;其次為大部份蝴蝶魚具一條黑色縱帶貫通眼睛,這也是欺敵的一種視覺效果。 [1] 
注:蝴蝶魚科魚類(圖冊一)圖片來源。 [5] 

蝴蝶魚科棲息環境

蝴蝶魚是生活在熱帶到暖温帶水域的海洋魚類家族。它們有些出現在微鹹河口或封閉港灣,通常沿着岩礁陡坡活動,最常見於淺水(不到20米)珊瑚礁附近,也有一些在200米以下的深水棲居。它們出沒於海草棲息地、深泥灘或淺水瀉湖周圍。許多蝴蝶魚的幼魚活動區域相比成魚有差異,如潮汐湖、巨礫珊瑚礁以及沒有珊瑚的淺水。一些研究人員提出設想:蝴蝶魚最初可能是浮游物種、非珊瑚礁魚類,後來才擴散到兩個或多個互相隔離的珊瑚礁海域。 [6] 

蝴蝶魚科生長髮育

蝴蝶魚科魚類(圖冊二)
蝴蝶魚科魚類(圖冊二)(22張)
蝴蝶魚的仔魚頭部長了許多刺,是癒合成骨質板的頭盔,可保護自己。仔魚漂到礁區後就變態成為幼魚,幼魚游泳慢,抵抗力也較弱,所以有許多種蝴蝶魚幼魚在背鰭後端,靠近身體和尾巴連接的地方,有一個像眼睛一樣的斑塊,叫「假眼」,而真正的眼睛反而以一條黑色色帶來掩飾。這是蝴蝶魚誘使敵人誤將尾部認作頭部的障眼法,等到長大後,多數種類的假眼就逐漸消失不見了,但黑眼帶卻是終身保持。
注:蝴蝶魚科魚類(圖冊二)圖片來源。 [5] 

蝴蝶魚科繁育狀況

蝴蝶魚在求偶和交配的時候,通常是一對一。先由體型較大的雄魚引誘雌魚離開海底,然後雄魚用頭及吻去碰觸雌魚的腹部,再一起遊向海面,同時排精排卵,接著再竄回海底,卵在受精以後,大概一天半就可以孵化,但通常要經歷一兩個月的仔魚漂浮期,才會再度回到珊瑚礁區居住。

蝴蝶魚科生物分類

蝴蝶魚科下分12屬128種(表一)
屬名
種名
拉丁名
英文名
雙蝶魚屬
Amphichaetodon
寬帶雙鰈魚
Amphichaetodon howensis
Lord Howe Island butterflyfish
窄帶雙蝶魚
Amphichaetodon melbae
Narrow-barred butterflyfish
Chaetodon
Chaetodon adiergastos
Philippine butterflyfish
Chaetodon andamanensis
Chaetodon argentatus
Asian butterflyfish
點列蝴蝶魚
Chaetodon assarius
West Australian butterflyfish
Chaetodon aureofasciatus
Golden butterflyfish
Chaetodon auriga
Threadfin butterflyfish
Chaetodon auripes
Oriental butterflyfish
Chaetodon austriacus
Blacktail butterflyfish
Chaetodon baronessa
Eastern triangular butterflyfish
Chaetodon bennetti
Bluelashed butterflyfish
Chaetodon blackburnii
Brownburnie
Chaetodon burgessi
Burgess' butterflyfish
Chaetodon capistratus
Foureye butterflyfish
Chaetodon citrinellus
Speckled butterflyfish
Chaetodon collare
Redtail butterflyfish
Chaetodon daedalma
Wrought iron butterflyfish
Chaetodon declivis
Marquesas butterflyfish
Chaetodon decussatus
Indian vagabond butterflyfish
阿曼蝴蝶魚
Chaetodon dialeucos
Oman butterflyfish
黑緣蝴蝶魚
Chaetodon dolosus
African butterflyfish
Chaetodon ephippium
Saddle butterflyfish
Chaetodon falcula
Blackwedged butterflyfish
Chaetodon fasciatus
Diagonal butterflyfish
Chaetodon flavirostris
Black butterflyfish
Chaetodon flavocoronatus
Yellow-crowned butterflyfish
Chaetodon fremblii
Bluestriped butterflyfish
Chaetodon gardineri
Gardner's butterflyfish
Chaetodon guentheri
Crochet butterflyfish
Chaetodon guttatissimus
Peppered butterflyfish
Chaetodon hoefleri
Four-banded butterflyfish
Chaetodon humeralis
Threebanded butterflyfish
點斑蝴蝶魚
Chaetodon interruptus
Yellow teardrop butterflyfish
Chaetodon kleinii
Sunburst butterflyfish
Chaetodon larvatus
Hooded butterflyfish
白肋蝴蝶魚
Chaetodon leucopleura
Somali butterflyfish
Chaetodon lineolatus
Lined butterflyfish
Chaetodon litus
Easter Island butterflyfish]
Chaetodon lunula
Raccoon butterflyfish
Chaetodon lunulatus
Oval butterflyfish
Chaetodon madagascariensis
Seychelles butterflyfish
Chaetodon marleyi
Doublesash butterflyfish
Chaetodon melannotus
Blackback butterflyfish
Chaetodon melapterus
Arabian butterflyfish
Chaetodon mertensii
Atoll butterflyfish
Chaetodon mesoleucos
White-face butterflyfish
Chaetodon meyeri
Scrawled butterflyfish
Chaetodon miliaris
Millet butterflyfish
Chaetodon mitratus
Indian butterflyfish
Chaetodon multicinctus
Pebbled butterflyfish
黑斑蝴蝶魚
Chaetodon nigropunctatus
Black-spotted butterflyfish
日本蝴蝶魚
Chaetodon nippon
Japanese butterflyfish
Chaetodon ocellatus
Spotfin butterflyfish
Chaetodon ocellicaudus
Spot-tail butterflyfish
Chaetodon octofasciatus
Eightband butterflyfish
Chaetodon ornatissimus
Ornate butterflyfish
Chaetodon oxycephalus
Spot-nape butterflyfish
稀帶蝴蝶魚
Chaetodon paucifasciatus
Eritrean butterflyfish
Chaetodon pelewensis
Sunset butterflyfish
馬掌蝴蝶魚
Chaetodon pictus
Horseshoe butterflyfish
Chaetodon plebeius
Blueblotch butterflyfish
Chaetodon punctatofasciatus
Spotband butterflyfish
Chaetodon quadrimaculatus
Fourspot butterflyfish
Chaetodon rafflesii
Latticed butterflyfish
Chaetodon rainfordi
Rainford's butterflyfish
Chaetodon reticulatus
Mailed butterflyfish
Chaetodon robustus
Three-banded butterflyfish
聖赫拿蝴蝶魚
Chaetodon sanctaehelenae
Saint Helena butterflyfish
Chaetodon sedentarius
Reef butterflyfish
Chaetodon selene
Yellow-dotted butterflyfish
Chaetodon semeion
Dotted butterflyfish
Chaetodon semilarvatus
Bluecheek butterflyfish
Chaetodon smithi
Smith's butterflyfish
Chaetodon speculum
Mirror butterflyfish
Chaetodon striatus
Banded butterflyfish
Chaetodon tinkeri
Hawaiian butterflyfish
Chaetodon triangulum
Triangle butterflyfish
Chaetodon trichrous
Tahiti butterflyfish
波帶蝴蝶魚
Chaetodon tricinctus
Three-striped butterflyfish
Chaetodon trifascialis
Chevron butterflyfish
Chaetodon trifasciatus
Melon butterflyfish
Chaetodon ulietensis
Pacific double-saddle butterflyfish
Chaetodon unimaculatus
Teardrop butterflyfish
Chaetodon vagabundus
Vagabond butterflyfish
Chaetodon wiebeli
Hongkong butterflyfish
Chaetodon xanthocephalus
Yellowhead butterflyfish
Chaetodon xanthurus
Pearlscale butterflyfish
Chaetodon zanzibarensis
Zanzibar butterflyfish
鑽嘴魚屬
Chelmon
Chelmon marginalis
Margined coralfish
黑鰭鑽嘴魚
Chelmon muelleri
Blackfin coralfish
鑽嘴魚
Chelmon rostratus
Copperband butterflyfish
鑷蝶魚屬
Chelmonops
Chelmonops curiosus
Western talma
Chelmonops truncatus
Truncate coralfish
蝴蝶魚科下分12屬128種(表二)
屬名
種名
拉丁名
英文名
少女魚屬
Coradion
Coradion altivelis
Highfin coralfish
Coradion chrysozonus
Goldengirdled coralfish
雙點少女魚
Coradion melanopus
Twospot coralfish
鑷口魚屬
Forcipiger
Forcipiger flavissimus
Yellow Longnose Butterflyfish
Forcipiger longirostris
Big Longnose Butterflyfish
霞蝶魚屬
Hemitaurichthys
Hemitaurichthys multispinosus
Many-spined butterflyfish
Hemitaurichthys polylepis
Pyramid butterflyfish
湯氏霞蝶魚
Hemitaurichthys thompsoni
Thompson's butterflyfish
Hemitaurichthys zoster
Brown-and-white butterflyfish
馬伕魚屬
Heniochus
Heniochus acuminatus
Pennant coralfish
Heniochus chrysostomus
Threeband pennantfish
Heniochus diphreutes
False moorish idol
Heniochus intermedius
Red Sea bannerfish
Heniochus monoceros
Masked bannerfish]
Heniochus pleurotaenia
Phantom bannerfish
Heniochus singularius
Singular bannerfish
Heniochus varius
Horned bannerfish
約翰蘭德蝴蝶魚屬
Johnrandallia
Johnrandallia nigrirostris
Blacknosed butterflyfish
副蝴蝶魚屬
Parachaetodon
Parachaetodon ocellatus
Sixspine butterflyfish
前頜蝴蝶魚屬
Prognathodes
Prognathodes aculeatus
Longsnout butterflyfish
沙洲前頜蝴蝶魚
Prognathodes aya
Bank butterflyfish
巴西前頷蝴蝶魚
Prognathodes brasiliensis
卡氏前頜蝴蝶魚
Prognathodes carlhubbsi
雙色前頜蝴蝶魚
Prognathodes dichrous
Bicolor butterflyfish
Prognathodes guyanensis
French butterflyfish
深水蝴蝶魚
Prognathodes guyotensis
鐮形前頜蝴蝶魚
Prognathodes falcifer
Scythemarked butterflyfish
格氏前頜蝴蝶魚
Prognathodes guezei
Gueze's butterflyfish
海棲前頜蝴蝶魚
Prognathodes marcellae
Prognathodes obliquus
Oblique butterflyfish
前齒蝴蝶魚屬
Roa
澳大利亞蝴蝶魚
Roa australis
Triple-banded butterflyfish
Roa excelsa
Hawaiian gold-barred butterflyfish
印度蝴蝶魚
Roa jayakari
Indian golden-barred butterflyfish
Roa modesta
Brown-banded butterflyfish
注:圖表來源參考。 [3] 

蝴蝶魚科保護級別

蝴蝶魚科中有117種被世界自然保護聯盟(IUCN)列為無危物種(LC級),3種列為近危物種(NT級),8種為數據缺乏(DD)。 [7] 
參考資料