-
松屬
鎖定
松屬植物學史
- 分類史
松樹(2張)
分類學上,作為松科中松亞科的唯一類羣,其屬下劃分前人提出40多個分類方案(Richardson,1998)。Little and Critchfield(1969)在Shaw(1914)的工作基礎上,將松屬劃分為3亞屬、5組、15亞組及94種。這為後續劃分方案確定了基本框架。後來,許多學者對上述分類體系的亞屬、亞組的分類和種的數量進行了修正(Richardson,1998;Gernandt et al,2003;Gernandt et al,2005;Jin et al,2021)。需要指出的是,Gernandt et al(2005)基於101種松屬植物葉綠體基因測序結合細胞核DNA及形態學證據將松屬劃分為2亞屬、4組、11亞組和110種。該分類系統在近年被廣泛接受(Saladin et al,2017;Zeb et al,2020;Singh et al,2021)。Parks et al(2012)分析了107種松屬的葉綠體基因組,很大程度上證實了Gernandt et al(2005)提出的分類結構的合理性。
[3]
- 起源演化
松屬植物在北半球白堊紀和新生代地層中的化石記錄十分豐富,主要為球果、帶翅種子、針葉以及木材等大化石,是當時北半球森林的主要組成部分。Axelrod(1986)描述了美國西部松屬的新生代歷史,分別描述了該屬亞組下的化石記錄,認為該屬物種多樣性及遷移擴散和火山活動、構造作用及氣候波動相關;Mai(1986)對歐洲古近紀和新近紀的松屬球果進行總結且最終將其歸為40多個化石種,這些物種中的多數與現代物種特徵不同,屬於歐洲古特有種;李楠(1995)、陸素娟和李鄉旺(1999)對松屬的化石歷史以及演化進行了討論;李楠(1995)認為白堊紀中、晚期松屬屬內發生一定程度的分化且勞俄古陸可能為該屬最早分化的場所,陸素娟和李鄉旺(1999)根據松屬最早的孢粉化石記錄認為其在康滇古陸於三疊紀起源;Richardson(1998)對松屬植物早期演化(主要針對始新世)及化石記錄進行了綜述,發現將板塊構造、氣候、化石和松屬生物地理學相結合時,始新世成為該屬演化的重要階段之一。隨着松屬的古植物學和分子系統學研究深入,其起源、演化及擴散等問題可能會有新的見解。
[3]
松屬形態特徵
常綠喬木,稀為灌木;枝輪生,每年生一節或二節或多節;冬芽顯著,芽鱗多數,覆瓦狀排列。葉有兩型:鱗葉(原生葉)單生,螺旋狀着生,在幼苗時期為扁平條形,綠色,後則逐漸退化成膜質苞片狀,基部下延生長或不下延生長;針葉(次生葉)螺旋狀着生,輻射伸展,常2針、3針或5針一束,生於苞片狀鱗葉的腋部,着生於不發育的短枝頂端,每束針葉基部由8-12枚芽鱗組成的葉鞘所包,葉鞘脱落或宿存,針葉邊緣全緣或有細鋸齒,背部無氣孔線或有氣孔線,腹面兩側具氣孔線,橫切面三角形、扇狀三角形或半圓形,具1-2個維管束及2個至10多箇中生或邊生稀內生的樹脂道。
[1]
球花單性,雌雄同株;雄球花生於新枝下部的苞片腋部,多數聚集成穗狀花序狀,無梗,斜展或下垂,雄蕊多數,螺旋狀着生,花葯2,藥室縱裂,藥隔鱗片狀,邊緣微具細缺齒,花粉有氣囊;雌球花單生或2-4個生於新枝近頂端,直立或下垂,由多數螺旋狀着生的珠鱗與苞鱗所組成,珠鱗的腹(上)面基部有2枚倒生胚珠,背(下)面基部有一短小的苞鱗。
[1]
小球果於第二年春受精後迅速長大,球果直立或下垂,有梗或幾無梗;種鱗木質,宿存,排列緊密,上部露出部分為“鱗盾”,有橫脊或無橫脊,鱗盾的先端或中央有呈瘤狀凸起的“鱗臍”,鱗臍有刺或無刺;球果第二年(稀第三年)秋季成熟,熟時種鱗張開,種子散出,稀不張開,種子不脱落,發育的種鱗具2粒種子;種子上部具長翅,種翅與種子結合而生,或有關節與種子脱離,或具短翅或無翅;子葉3-18枚,發芽時出土。
[1]
松屬產地生境
松屬下級分類
序號 | 中文名 | 拉丁學名 |
---|---|---|
1 | Pinus albicaulis Engelm. | |
2 | 屋久五針松 | Pinus amamiana Koidz. |
3 | Pinus aristata Engelm. | |
4 | 亞利桑那松 | Pinus arizonica Engelm. |
5 | Pinus armandii Franch. | |
6 | 小喬松 | Pinus arunachalensis R.C.Srivast. |
7 | 瘤果松 | Pinus attenuata Lemmon |
8 | 墨西哥白松 | Pinus ayacahuite C.Ehrenb. ex Schltdl. |
9 | Pinus balfouriana A.Murray bis | |
10 | Pinus banksiana Lamb. | |
11 | Pinus bhutanica Grierson, D.G.Long & C.N.Page | |
12 | Pinus brutia Ten. | |
13 | Pinus bungeana Zucc. ex Endl. | |
14 | Pinus canariensis C.Sm. ex DC. | |
15 | Pinus caribaea Morelet | |
16 | Pinus cembra L. | |
17 | 墨西哥果松 | Pinus cembroides Zucc. |
18 | 俯垂松 | Pinus cernua P.K.Lôc ex Aver., K.S.Nguyen & T.H.Nguyên |
19 | Pinus clausa Vasey | |
20 | Pinus contorta Douglas ex Loudon | |
21 | Pinus coulteri D.Don | |
22 | Pinus cubensis Sarg. ex Griseb. | |
23 | Pinus culminicola Andresen & Beaman | |
24 | Pinus dabeshanensis W. C. Cheng & Y. W. Law | |
25 | 越南五針松 | Pinus dalatensis Ferré |
26 | Pinus densata Masters | |
27 | Pinus densiflora Siebold & Zucc. | |
28 | 德文松 | Pinus devoniana Lindl. |
29 | Pinus douglasiana Martínez | |
30 | 杜蘭戈松 | Pinus durangensis Martínez |
31 | Pinus echinata Mill. | |
32 | 科羅拉多果松 | Pinus edulis Engelm. in Wisl. |
33 | Pinus elliottii Engelm. | |
34 | Pinus engelmannii Carrière | |
35 | Pinus fenzeliana Hand.-Mazz. | |
36 | Pinus flexilis E.James | |
37 | Pinus fragilissima Businsky | |
38 | 阿梅卡松 | Pinus georginae Pérez de la Rosa |
39 | Pinus gerardiana Wall. ex D.Don | |
40 | Pinus ghiesbrechtii Carrière | |
41 | 光松 | Pinus glabra Walter |
42 | 東馬德雷松 | Pinus greggii Engelm. ex Parl. |
43 | 敍利亞松 | Pinus haguenensis Loud. ex Beissn. |
44 | 哈特維希松 | Pinus hartwegii Lindl. |
45 | Pinus heldreichii Christ | |
46 | Pinus henryi Masters | |
47 | 埃雷拉松 | Pinus herrerae Martínez |
48 | 哈利斯科松 | Pinus jaliscana Pérez de la Rosa |
49 | 加州黃松 | Pinus jeffreyi A.Murray bis |
50 | Pinus kesiya Royle ex Gordon | |
51 | Pinus koraiensis Siebold & Zucc. | |
52 | 杉葉松 | Pinus krempfii Lecomte |
53 | Pinus kwangshanensis W.Y.Hsia | |
54 | Pinus lambertiana Douglas | |
55 | Pinus latteri Mason | |
56 | 灰葉卵果松 | Pinus lawsonii Roezl ex Gordon & Glend. |
57 | 滑葉松 | Pinus leiophylla Schltdl. & Cham. |
58 | Pinus longaeva D.K.Bailey | |
59 | 琉球松 | Pinus luchuensis Mayr |
60 | Pinus lumholtzii B.L.Rob. & Fernald | |
61 | 三針卵果松 | Pinus luzmariae Pérez de la Rosa |
62 | Pinus massoniana Lamb. | |
63 | Pinus maximartinezii Rzed. | |
64 | 薄葉松 | Pinus maximinoi H.E.Moore |
65 | 蘇門答臘松 | Pinus merkusii Jungh. & de Vriese |
66 | Pinus monophylla Torr. & Frém. | |
67 | 蒙特蘇馬松 | Pinus montezumae Lamb. |
68 | 銀葉五針松 | Pinus monticola Douglas ex D.Don |
69 | Pinus morrisonicola Hayata | |
70 | Pinus mugo Turra | |
71 | Pinus muricata D.Don | |
72 | Pinus nelsonii Shaw | |
73 | Pinus nigra J.F.Arnold | |
74 | 海地松 | Pinus occidentalis Sw. |
75 | Pinus oocarpa Schiede ex Schltdl. | |
76 | Pinus orthophylla Businský | |
77 | Pinus palustris Mill. | |
78 | Pinus parviflora Siebold & Zucc. | |
79 | 展松 | Pinus patula Schltdl. & Cham. |
80 | 馬其頓五針松 | Pinus peuce Griseb. |
81 | Pinus pinaster Aiton | |
82 | Pinus pinceana Gordon | |
83 | Pinus pinea L. | |
84 | Pinus ponderosa P.Lawson & C.Lawson | |
85 | 小葉卵果松 | Pinus praetermissa Styles & McVaugh |
86 | 長葉卵果松 | Pinus pringlei Shaw |
87 | 假球松 | Pinus pseudostrobus Lindl. |
88 | Pinus pseudotaeda Ten. | |
89 | Pinus pumila (Pall.) Regel | |
90 | Pinus pungens Lamb. | |
91 | 四葉果松 | Pinus quadrifolia Parl. ex Sudw. |
92 | 蒙達利松 | Pinus radiata D.Don |
93 | Pinus ravii R.C.Srivast. | |
94 | 反曲松 | Pinus reflexa (Engelm.) Engelm. |
95 | 得克薩斯果松 | Pinus remota (Little) D.K.Bailey & Hawksw. |
96 | 多脂松 | Pinus resinosa Aiton |
97 | Pinus rigida Mill. | |
98 | Pinus romaniae Dum.Cours. | |
99 | Pinus roxburghii Sarg. | |
100 | 米卻肯果松 | Pinus rzedowskii Madrigal & M.Caball. |
101 | 鬼松 | Pinus sabiniana Douglas |
102 | Pinus serotina Michx. | |
103 | Pinus sibirica Du Tour | |
104 | Pinus squamata X.W.Li | |
105 | 奇瓦瓦五針松 | Pinus strobiformis Engelm. in Wisl. |
106 | Pinus strobus L. | |
107 | 新萊昂五針松 | Pinus stylesii Frankis ex Businsky |
108 | Pinus sylvestris L. | |
109 | Pinus tabuliformis Carrière | |
110 | Pinus taeda L. | |
111 | Pinus taiwanensis Hayata | |
112 | 紙松 | Pinus tecunumanii F.Schwerdtf. ex Eguiluz & J.P.Perry |
113 | Pinus teocote Cham. & Schltdl. | |
114 | Pinus thunbergii Parl. | |
115 | 托里松 | Pinus torreyana Parry ex Carrière |
116 | Pinus tropicalis Morelet | |
117 | 山赤松 | Pinus uncinata Ramond ex DC. |
118 | Pinus vallartensis Pérez de la Rosa & Gernandt | |
119 | Pinus veitchii Roezl | |
120 | Pinus virginiana Mill. | |
121 | Pinus wallichiana A.B.Jacks. | |
122 | Pinus wangii Hu & W.C.Cheng | |
123 | Pinus yunnanensis Franch. | |
124 | Pinus ×cerambycifera Businsky | |
125 | Pinus ×griffithii McClell. | |
126 | Pinus ×naxiorum Businsky | |
127 | 北京喬松 | Pinus ×pekinensis |
松屬主要價值
木材有松脂,紋理直或斜,結構中至粗,材質較硬或較軟,易施工。可供建築、電杆、枕木、礦柱、橋樑、舟車、板料、農具、器具及傢俱等用,也可作木纖維工業原料。樹木可用以採脂,樹皮、針葉、樹根等可綜合利用,製成多種化工產品,種子可榨油。藥用的松花粉、松節、松針及松節油是從各種松樹採收和提取。多數五針松類有較大的種子,可供食用。多數種類為森林更新、造林、綠化及庭園樹木。
[1]
- 參考資料
-
- 1. 松屬 .植物智[引用日期2019-12-19]
- 2. 陸素娟, 李鄉旺. 松屬的起源、演化及擴散[J]. 西北林學院學報, 1999, 第14卷(3):1-5.
- 3. 胡禕, 梁莉娜, 肖良等. 松屬植物地質歷史及生物地理演變[J]. 地球環境學報, 2022, 第13卷(3):243-256.
- 4. Pinus resinosa Aiton .GBIF[引用日期2023-05-26]
- 5. 松屬 Pinus .iPlant 植物智——植物物種信息系統[引用日期2023-05-26]